PSU là gì ? Cách chọn PSU cho PC

PSU là gì ? Cách chọn PSU cho PC. PSU ( nguồn máy tính ), thành phần quan trọng nhất trong một hệ thống máy tính nhưng lại ít được quan tâm khi mua máy tính, nhất là máy phục vụ công việc cần bền bỉ và tải nặng như render 3d, xử lý hậu kỳ, chơi game nặng…. Rất nhiều người khi sắm máy tính, chỉ quan tâm tới CPU, RAM, VGA thật mạnh và tiền mua PSU tiết kiệm. Tới khi máy lỗi do PSU linh kiện kém gây ra, đem đi bảo hành sản phẩm mới thấm thía. Chưa kể, PSU nó không chết, mà nó là nguyên nhân trực tiếp giết các linh kiện trong hệ thống.

PSU là gì ?

PSU là viết tắt tiếng Anh của Power Supply Unit, được gọi là bộ nguồn của một máy tính. Đây là phần cứng của chiếc máy tính bàn, nó có nhiệm vụ rất quan trọng. Bộ nguồn nhận chuyển đổi dòng điện AC thành DC, sau đó cung cấp năng lượng tới những linh kiện máy khác.

Bộ nguồn máy tính gồm có: CPU, ổ cứng, mainboard, bàn phím, card màn hình và chuột. Tất cả những bộ phận này đều dùng nguồn điện 1 chiều DC. Theo các đầu Pin, bộ nguồn chuyển đổi dòng điện xoay chiều (AC) từ bên ngoài thành  DC.

Chính vì thế bộ nguồn rất quan trọng với máy tính. Nếu như không có bộ phận nào thì máy tính không hoạt động.

Trong linh kiện của phần cứng máy tính, để hiểu rõ về các linh kiện như Main/CPU/RAM… thì người dùng chịu khó bỏ một chút thời gian ra tìm hiểu, sẽ biết những điều rất cơ bản như Main đi với CPU nào thì hợp lý, cần bao nhiêu RAM để chạy cho nhu cầu.

Tuy nhiên, có một thứ linh kiện còn lại mà 95% người dùng rất mơ hồ, không biết nên chọn linh kiện này như thế nào trong hằng hà sa số các thương hiệu trên thị trường. Đó chính là PSU – bộ nguồn máy tính.Quay trở lại vấn đề, như rất nhiều người khi đi mua máy tính, họ không chắc chắn rằng mua một bộ nguồn bao nhiêu là đủ, cũng như thông số trên một bộ nguồn như thế nào, chuẩn Plus Bronze khác với Gold hay Platinum ra sao. Đặc biệt là điều phân vân đó càng nhân lên khi hệ thống họ sử dụng thêm card đồ họa, vốn là thứ ăn điện nhất trong một hệ thống máy tính.Mặc dù trên website của các nhà sản xuất, đều có khuyến cáo VGA nào đi với PSU công suất bao nhiêu. Nhưng khuyến cáo này rất chung chung và chưa phản ánh đúng thực tế, vì gần như toàn bộ các linh kiện máy tính ở hiện tại chủ yếu tận dụng đường 12V của PSU.

Một ví dụ các bạn sẽ thấy :

Ở trên là bảng công suất yêu cầu PSU tối thiểu là 600W của AMD R9 290 đối với nguồn công suất thực. Nhưng thực tế sẽ nảy sinh ra 2 trường hợp :

• PSU có chất lượng linh kiện tốt, mức công suất tuy nhỏ hơn khuyến cáo nhưng vẫn DƯ SỨC tải cấu hình có R9 290, kể cả ép xung. Ví dụ như Cooler Master G550M, Seasonic S12II 520….

• PSU dán mác 600W, mặc dù là công suất thực nhưng chất lượng linh kiện không cao, đường 12V cho công suất thấp. Dẫn tới chạy lâu dài ảnh hưởng tới chất lượng và độ ổn định của các linh kiện khác như VGA, HDD, Main…

Có nhiều hãng ghi công suất danh định trên nhãn PSU luôn vượt quá mức mà PSU đó làm việc, đây là một cách làm theo mình là ko fairplay hoặc là một chiêu PR quá tay. Vậy làm sao để chọn một PSU phù hơp với bản thân cả về nhu cầu lẫn túi tiền trong hằng hà sa số PSU có mặt trên thị trường?

PHÂN LOẠI CÁC LOẠI PSU TRÊN THỊ TRƯỜNG, CÁCH NHẬN BIẾT MỘT PSU KÉM CHẤT LƯỢNG.

1. Hiện tại, PSU được phân loại thành bảng xếp hạng với 5 thứ hạng, tương xứng với chất lượng và thiết kế của PSU :

Tier 1 ( xuất sắc ) : Là loại PSU có chất lượng tốt nhất, cung cấp điện năng một cách đầy đủ nhất, rất rất tuyệt vời và thích hợp cho việc ép xung cao, hệ thống siêu cao cấp, và thậm chí dùng để khoe ra ngoài cho thiên hạ biết. Dòng PSU Tier 1 có thể tóm tắt ở một câu : Tốt nhất của tốt nhất.

Tier 2a ( tốt ): Là loại PSU mang lại công suất với chất lượng tốt và độ tin cậy tuyệt vời. Khuyến khích cho người dùng sử dụng trong các hệ thống mới, sử dụng được 24/7/365 mà ngân sách ở mức phù hợp. Có thể nói đây là loại PSU hoàn hảo dành cho những hệ thống tiêu tốn năng lượng nhưng chi phí bỏ ra ở mức tốt.

Tier 2b ( hợp lý ): Linh kiện thiết kế tương tự đối với dòng Tier 2a, nhưng điện năng đầu ra kém hơn một chút mặc dù vẫn tốt. Với PSU này thì thích hợp với các hệ thống không có nhu cầu chạy 24/7/365.

Tier 3 ( chấp nhận được ): Là bộ nguồn đáp ứng đầy đủ mọi yêu cầu về chất lượng điện năng đầu ra theo chuẩn ATX, nhưng so với hai dòng trên thì những bộ nguồn ở Tier 3 này kém hơn về chất lượng điện năng ở đầu ra. Các PSU này đáp ứng cho các nhu cầu không quá cao về đồ họa hoặc gaming hay ép xung, và không có lý do gì để thay thế nếu nó vẫn đáp ứng được hết cho nhu cầu sử dụng với độ ổn định tốt.

Tier 4 ( tệ ) : Linh kiện chế tạo có thể có một số vấn đề, chẳng hạn như mất ổn định điện năng ở nhiệt độ cao, hoặc là không đáp ứng được tiêu chuẩn kĩ thuật về điện năng của chuẩn ATX. Không được khuyến khích mua ngoại trừ trong những tình huống mà kinh tế không cho phép, hoặc chỉ sử dụng trong thời gian không quá dài.

Tier 5 ( đồ bỏ đi ) : Là những bộ nguồn được khuyên KHÔNG NÊN DÙNG. Nếu bạn đang sở hữu những bộ nguồn này thì nên xem xét thay thế ngay lập tức hoặc càng sớm càng tốt. Vì những bộ nguồn này có thể làm hỏng các linh kiện trong hệ thống máy tính của bạn.

Dưới đây là bảng đánh giá và xếp hạng tổng quan về mức độ Tier của các PSU trên thị trường, lưu ý với các bạn rằng giá trị của bảng Tier trên nó chỉ mang tính chất tham khảo do bảng Tier đó sắp xếp dựa theo tiêu chí Price/ Performance/ Quality. Ngoài ra, bảng trên có một số lựa chọn mình thấy chưa đúng cho lắm, mặc dù giá trị chính xác của nó khoảng 90%. Hoặc hãy tham khảo link sau, đây là nơi tổng hợp các PSU và mức độ tier của nó được đánh giá một cách khách quan nhất https://vozforums.com/showthread.php?t=5357270

2. Một bộ nguồn kém chất lượng là một bộ nguồn như thế nào ?

Chỉ sản xuất theo tiêu chuẩn ATX v1.x vốn đã cũ và lạc hậu thay vì ATX v2.x.

Nhãn ghi lừa tình về công suất ( Overrated ) trong khi hiệu năng chỉ cung cấp mức công suất khoảng 50 – 60% so với trên nhãn.
Sử dụng chuẩn dây mỏng dẫn tới tăng tải trên dây, nóng và gây ra nhiều sự cố không đáng có. Hiện tại các PSU công suất thực sử dụng chuẩn 18AWG, tuy nhiên nhiều PSU rẻ tiền vẫn sử dụng chuẩn 20AWG.

Đường 12V thấp, hoặc nhiều rail nhưng mỗi rail cung cấp dòng thấp.

Các cổng kết nối ít

Linh kiện nghèo nàn, lạc hậu. Ví dụ loại bỏ tụ, cuộn cảm hoặc sử dụng tụ kém chất lượng

Hệ thống làm mát đi kèm kém chất lượng.

Không công bố đầy đủ hoặc không có các chức năng bảo vệ ( quá áp, quá dòng, quá nhiệt… )

Không có A.PFC hoặc ít nhất cũng phải là P.PFC

Không có các chứng nhận ( UL CUL, CB , CCC…)

Không có các thông tin để tra khảo hoặc không có nội dung để hỗ trợ trực tuyến / nhà sản xuất : datasheet, review…

Những con nguồn noname giá rẻ nhưng công suất ghi “cực cao” thế này góp phần làm hại PC của bạn đáng kể

3. Tụ ảnh hưởng như thế nào tới hoạt động của hệ thống ?

Tụ là một thành phần quan trọng trong hệ thống, thường chức năng của tụ là tích tụ năng lượng điện trong một thời gian nhất định, hoặc được sử dụng với chức năng lọc chống nhiễu cho các thành phần khác ( làm giảm độ gợn sóng của nguồn trong các bộ nguồn xoay chiều hay mạch lọc ) . Như ở trên, PSU được phân ra thành 5 loại PSU với 5 thứ hạng khác nhau. Thì tụ ở PSU cũng được phân thành 4 loại thứ hạng khác nhau. Trong đó loại tụ của Nhật bản vốn được sử dụng nhiều do độ ổn định và chất lượng cao nhất.

Hầu hết các nhà sản xuất PSU đều được đặt tại Trung Quốc ( chi phí nhân công rẻ ), nên việc sử dụng tụ điện của Nhật sẽ có giá thành đắt đỏ vì các nhà sản xuất PSU này buộc phải nhập khẩu từ Nhật Bản, phát sinh thêm thời gian và chi phí vận chuyển. Tất nhiên là vẫn sẽ có nhà sản xuất tụ điện của Nhật đặt tại Trung Quốc, nhưng vấn đề này không nhiều.

Loại Tier 1 bao gồm các thương hiệu sau ( theo tomshardware ) :

• Rubycon
• United Chemi-Con (hoặc Nippon Chemi-Con)
• Nichicon
• Sanyo / Suncon
• Panasonic
• Hitachi
• FPCAP hoặc Functional Polymer ( được mua lại bởi Nichicon)
• ELNA
• Cornell Dubilier (USA)
• Illinois (Hiện nay thuộc sở hữu Cornell Dubilier i)
• Kemet Corporation (USA)
• Vishay (USA)
• EPCOS (TDK , Đức)
• Wurth Elektronik (Đức)

Loại tụ Tier 2 bao gồm các thương hiệu bên dưới. Và lưu ý là danh sách này chủ yếu tụ của các thương hiệu Đài Loan ( cũng đặt nhà máy ở Trung Quốc ). Các tụ điện được sản xuất bởi các thương hiệu nà thường được sử dụng trong PSU cấp trung và đôi khi ngay cả trong các đơn vị cao cấp, và nó có sự cân bằng giữa hiệu năng tốt và giá cả phải chăng.

• Taicon (thuộc Nichicon)
• Teapo
• SamXon
• OST
• Toshin Kogyo

Loại tụ Tier 3 là loại chấp nhận được, chi phí rẻ để giảm giá thành sản xuất, thường thấy ở các PSU công suất thực cho phân khúc phổ thông :

• Jamicon
• CapXon

Loại tụ Tier 4 là loại tụ được sử dụng chỉ nhằm mục đích giảm giá thành sản phẩm, vì độ tin cậy của loại này giảm dần theo thời gian và rất nhanh lão hóa.

• G-Luxon
• Su’scon
• Elite
• Lelon
• Ltec
• Jun Fu
• Fuhjyyu
• Evercon

Với một PSU tốt thì phần thứ cấp cũng khá quan trọng. Ở tầng lọc cho phần thứ cấp luôn được thiết kế tốt với nhiều tụ điện, cuộn dây, điện trở, trong đó tụ lọc được sử dụng của hãng tên tuổi. Có một đặc điểm cần lưu ý ở loại tụ Tier 1 so với loại Tier 2 đó chính là tuổi thọ của Tier 2 nó dao động trong khoảng 1k tới 3k giờ, so với một số loại tụ Nhật nằm ở tier 1 thì mức hoạt động này là thấp hơn ( các tụ Tier 1 thường có mức dao động từ 2k tới 10k giờ ). Tuy nhiên, như nói ở trên chi phí sử dụng các tụ Nhật hoặc Tier 1 sẽ đẩy giá thành sản phẩm lên mức cao, nên thường được sử dụng ở các PSU đắt tiền có thiết kế tốt.

Tuy nhiên, về mặt kĩ thuật, việc sử dụng tụ tier 1 không có nghĩa là PSU đó là hàng xịn hay cao cấp, vì vấn đề nội tại vẫn là platform cấu thành nên con PSU đó. Chưa kể, nhiệt độ hoạt động của sản phẩm sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tuổi thọ linh kiện của chính nó. Đó là lý do mà nhiều thử nghiệm đã minh chứng, cùng một con PSU có platform ko ngon lành cành đào, linh kiện ở mức cơ bản, thay tụ tier thấp lên tier cao thì riple lại càng bị ảnh hưởng và chất lượng tất nhiên vẫn chẳng thể là một PSU tốt. Các bạn có thể xem qua bài review một sản phẩm sử dụng tụ Nhật của Jonnyguru ( rất uy tín trên thế giới về PSU ) để biết rằng, tụ ko phải là tất cả : http://www.jonnyguru.com/modules.php…tory6&reid=461

BẢNG THAM KHẢO ĐỘ ĂN ĐIỆN CỦA VGA VÀ PSU KHUYẾN CÁO ĐI KÈM

Sau đây là bảng tổng hợp các VGA đi kèm với PSU và và khả năng ăn điện ( A ) của các VGA, từ đó sẽ lựa ra được PSU phù hợp ( có khuyến cáo đi kèm ). Ngoài các yêu cầu này là dành cho một hệ thống có chứa các thành phần cơ bản (trừ khi có ghi chú khác). Càng thêm vào VGA,ổ đĩa cứng, quạt làm mát…trong hệ thống thì cường độ dòng điện sẽ nhiều hơn trên đường 12v dẫn tới phải sử dụng PSU chất lượng với công suất cao hơn.

Lưu ý :

Đây là bảng số liệu mang tính chất tham khảo, người dùng nếu không tin tưởng có thể bỏ tiền mua PSU có công suất cao hơn cho yên tâm. Bảng này sẽ được cập nhập sau, sẽ bổ sung các VGA dòng Pascal và Polaris mới nhất.

Số Ampe cho mỗi VGA dựa theo mức ăn điện của bản Ref, custom thì có sự chênh lệch một chút.

Những PSU trên là những PSU phổ biến với túi tiền phù hợp mà vẫn đảm bảo độ hoạt động tốt, người dùng có thể bỏ tiền túi ra mua PSU công suất và chất lượng cao hơn tùy theo độ ăn chơi / sự cẩn trọng cũng như phần cứng thêm vào trong hệ thống đang sử dụng hoặc mua mới của từng cá nhân.

Trong bảng xếp hạng ở trên, lại được phân ra thành rất nhiều loại nhiều dòng. Vậy làm sao để lựa chọn ra được một sản phẩm PSU phù hợp với nhu cầu cá nhân ? Câu trả lời nằm ở phần dưới khi chúng ta tự đặt ra các câu hỏi và tự trả lời các câu hỏi đó cho nhu cầu sử dụng.

MUA PSU CHO NHU CẦU GÌ ? TÀI CHÍNH RA SAO ?

Một ngày bạn sử dụng máy vi tính bao nhiêu giờ ?Thời gian sử dụng máy vi tính trong một ngày và tuần hoàn liên tục sẽ ảnh hưởng tới số tiền chi trả cho mức độ tiêu thụ điện năng được tính vào hóa đơn cuối tháng. Sẽ chẳng ai muốn rằng, cuối tháng khi được nhìn số hóa đơn phải khóc thét lên, nhất là những bạn sinh viên đi thuê trọ chẳng hạn. Ví dụ mình đặt giả thiết nhu cầu của mình là một ngày dùng máy tính để chơi game là khoảng 11h. Khoảng thời gian 11h này là tuần hoàn liên tục trong năm. Như vậy một năm mình sẽ tiêu tốn 11hx365 = 4015 giờ.1 năm với 4015 giờ ngồi máy vi tính như mình không phải là ít, nhưng điều giả định ở đây là một bộ nguồn có hiệu suất cao sẽ giúp ích gì cho những người xài nhiều h bên máy vi tính ? Lúc này, chúng ta cần hiểu về hiệu suất của một bộ nguồn, hay nói hơn là hiểu về chuẩn 80 Plus.

1. PSU có chuẩn 80 Plus là gì ?

Ổ cắm điện của bạn là dạng điện xoay chiều (AC – alternating current ) trong khi máy tính sử dụng một bộ nguồn cung cấp điện năng để chuyển đổi điện năng đó thành điện một chiều (DC – direct current ) được dùng trong hầu hết các thiết bị điện tử. Chuẩn 80 Plus hiểu đơn giản là bộ nguồn đạt đủ điều kiện cung cấp cho 80% mức điện năng hoặc hơn ở mức 10, 20, 50 và 100% tải trọng của nó. Ngoài chứng nhận 80 Plus thông thường thì còn 5 chuẩn 80 Plus khác ứng với từng mức hiệu suất của một bộ nguồn, bao gồm Bronze, Silver, Gold, Platinum, và Titanium. Các bạn có thể nhìn hình dưới để biết mức hiệu suất đạt được của từng chuẩn.

2. Điện năng tiêu thụ của các bộ nguồn theo chuẩn này có khác gì nhau ?

Mình lấy ví dụ, để đạt được mức DC là 400W cho hệ thống máy tính đang sử dụng (cấu hình hi –end ), mình sẽ sử dụng một PSU có hiệu suất 70% và một PSU có hiệu suất chuẩn Platinum là 90%. Nếu bạn có một máy đo điện năng tiêu thụ AC như Kill A Watt thì bạn ko cần phải đọc dòng dưới, còn nếu không thì bạn nên đọc.

Với PSU có mức hiệu suất 70% đạt được mức DC 400W suy ra AC sẽ là 400/0.7 ~ 571W điện AC.

Với PSU có mức hiệu suất 90% đạt chuẩn 80 Plus Platinum để đạt mức DC là 400W thì suy ra AC sẽ là 400/ 0.9 ~ 444W.

Vậy từ DC tính ra AC để làm gì ? Các bạn chắc hẳn đã hiểu ký hiệu kWh hay chúng ta gọi là số điện đấy.Cách tính ra kWh = (Công suất trung bình x tổng số giờ sử dụng) / 1000. Lúc này chúng ta sẽ thấy với PSU có mức hiệu suất 70% thì số kWh sẽ là 571W x 4015 ~ 2292 kWh. Và PSU có mức hiệu suất 90% thì số kWH sẽ là 444 x 4015 ~ 1782 kWh.

3. PSU có hiệu suất cao hơn gì so với PSU hiệu suất thấp ?

Như cách tính ở trên, chúng ta dễ dàng nhận thấy sự chênh lệch giữa PSU có hiệu suất 90% và 70% sẽ là 2292 – 1782 = 500 kWh / 1 năm. Với một bạn sinh viên đi thuê trọ, sử dụng điện với mức giá chủ nhà trọ quy định ở mức trung bình bây giờ là 4k/ kWh. Vậy là trong 1 năm, bạn sinh viên đó nếu sử dụng PSU có hiệu suất 90% sẽ tiết kiệm được số tiền là 2 triệu đồng. Tất nhiên, đây là cách tính theo hệ quy chiếu là sử dụng fulload hệ thống nhằm đạt mức AC cao nhất liên tục 11h trong thời gian dài như giả thiết đã nêu. Đó là chưa kể, với các PSU có hiệu suất cao thì nhà sản xuất thường thiết kế với các linh kiện tốt nhất, ví dụ như trang bị full tụ Nhật giúp lọc nhiễu tốt hơn chẳng hạn.

4. Dựa theo thương hiệu của PSU ?

Hiện tại, trên thị trường Việt Nam phổ biến rất nhiều loại PSU đến từ rất nhiều hãng trên thế giới. Trong đó có thể kể đến một số cái tên vào thị trường Việt Nam sớm nhất ( lưu ý là vào thị trường sớm nhất chứ ko phải là bộ nguồn danh tiếng nhất trên thế giới ) như : Acbel, Cooler Master. Theo sau đó là các thương hiệu như Huntkey, Antec, Seasonic, Thermaltek, Seagotep, Andyson, Gigabyte, FSP, Zalman… chưa kể còn vô số PSU “ Noname “ bán tràn lan trên thị trường.

Khi mua PSU, nhìn vào các thương hiệu như Cooler Master , Seasonic, Corsair hoặc FSP, Super Flower, EVGA… thì bạn khá là yên tâm vì những sản phẩm của các thương hiệu này thường đạt chất lượng cao ứng với từng phân khúc sản phẩm. Nói các thương hiệu trên không có nghĩa là các thương hiệu khác kém hơn, nhưng so về chất lượng của sản phẩm nói chung thì các ông lớn kia có tiếng nói hơn rất nhiều.

CÓ NÊN DÙNG PHẦN MỀM ĐỂ ĐO ĐƯỜNG 12V CỦA PSU ? CÁC CHỈ SỐ KHI THAM KHẢO REVIEW VỀ PSU CẦN CHÚ Ý

Do phần mềm đo đường 12V nó đọc dựa trên chip IO và cầu điện trở dùng trên Main. Nhưng mỗi con Main có chất lượng thiết kế chip IO và cầu điện trở rất khác nhau, dẫn tới sai số cũng khác nhau và thậm chí là không chính xác. Chưa kể mỗi phần mềm đo báo lại khác nhau về số đường 12V, nên ở nhiều trường hợp soft này báo 11V soft kia lại 10V…Nên tốt nhất là hãy sắm một cái VOM hoặc DMM, loại rẻ chỉ khoảng 150k đo cũng khá chính xác về đường 12V của PSU do sai số của loại này là 0.05. Còn loại VOM/DMM xịn với nhiều tính năng khác và đo chính xác thì giá cả thường rất đắt, từ một vài triệu tới cả hơn chục triệu.

PSU cần lưu ý các chỉ số sau, rất quan trọng khi xem một bài review về PSU :

• Hold Up Time ( quá trình xả nạp của tụ )
• Ripple Noise ( dùng SSD/HDD cực quan trọng )
• Voltage Regulation ( Voltage của đường 12, 3.3, 5)

Cross Regulation ( thử nghiệm test đa tải chéo ) : Test đa tải chéo (cross load), test này thử đi thử lại nhiều lần với các thiết lập khác nhau trên các đường 12V, 5V và 3.3V. Độ chênh lệch được thể hiện trên các đồ thị được tính toán theo cách lấy điện áp danh định làm chuẩn 0% của các đường trên. Thường phép thử này được áp dụng nhiều cho các PSU có mức công suất vừa và nhỏ, chủ yếu do thời gian của phép thử này lâu phụ thuộc do mức công suất của PSU.

Trong đó có rất nhiều bạn chỉ để ý tới Voltage Regulation mà quên mất các chỉ số sau kia, và thật đáng tiếc là dù sẽ có trường hợp dù PSU có đường 12V cứng nhưng riple và noise cao cũng dẫn tới ảnh hưởng tới SSD/HDD… đang sử dụng.

Nguồn từ vOz và người viết Cao Sinh Tiến : http://tinyurl.com/jsy383d