1357 lượt xemPhía sau và phía trước những cuốn sách .Gửi tới các bạn bài viết phía sau và phía trước những cuốn sách của chị Nguyễn Ngọc Minh Sáng lập Dự án phát triển văn hóa đọc Sách ơi mở ra.
Hôm nay, nhân search từ khóa Charlotte và Wilbur, tôi phát hiện ra một chuỗi dài các bản pdf lẫn các bản online của tác phẩm này. Cuốn này Nhã Nam phát hành chưa lâu, chưa đến nỗi hết hạn bản quyền, thế mà đã tràn lan trên mạng.
Bởi vì đây là một trong những cuốn sách mà tôi thực sự rất thích, thường xuyên giới thiệu cho các phụ huynh để mua cho các con, mỗi dòng mỗi chữ trong sách đều được biên tập và dịch thuật tỉ mỉ, đọc như có nhạc ngân nga bên tai và có sức sống dào dạt ở trong đầu, nên khi nhìn thấy các loại ebook lậu tràn lan trên mạng, có bản còn đầy rẫy lỗi chính tả, không rõ có xin bản quyền hay không, tôi tự dưng thấy xót, như thể thấy một người bạn tài hoa xinh đẹp đang bị bán rẻ sang Trung Quốc qua đường tiểu ngạch.
Cách đây gần hai chục năm, thời còn là sinh viên, tôi cũng từng ham mua sách rẻ và lúc đó cũng chưa đủ trình độ phân biệt sách thật sách giả, miễn có sách đọc là tốt rồi. Khi bắt đầu xài ebook, mỗi khi đào được kho ebook hay, lại hí hửng down về chất đầy máy tính rồi share cho bạn bè. Nhưng từ khi làm dự án Sách ơi mở ra, gặp gỡ nhiều hơn với các tác giả, dịch giả, biên tập viên, các nhà xuất bản, thì tôi không còn tiếc tiền nữa, và cũng không còn dám huênh hoang khoe khoang ebook, rủ mọi người in ebook ra đọc nữa.
Trong một buổi talk tại cà phê Manzi, bạn biên tập viên của Nhã Nam chia sẻ: để xin được bản quyền của cuốn sách Thỏ Peter, Nhã Nam phải đàm phán không biết bao nhiêu lần. Bên nhà xuất bản họ coi cuốn sách đó như một báu vật, đòi hỏi khắt khe đến từng chi tiết nhỏ ở bản dịch như cỡ chữ, khoảng cách giữa các chữ, trao đi đổi lại mãi mới xin được bản quyền. Một lần đi hội thảo về văn hóa đọc do Bộ Giáo dục và Bộ Văn hóa tổ chức, tôi gặp bạn Minh Tuấn của nhà sách Quảng Văn, bạn ấy nói để có được bản quyền của bộ sách Ehon, bạn ấy cũng phải cam kết tuân thủ không biết bao nhiêu qui định của nhà xuất bản Nhật, vì Ehon không chỉ là sách, mà là đặc sản văn hóa của người Nhật. Vì là sách cho bé mẫu giáo, nên họ đòi hỏi cả chất lượng giấy, mực in để đảm bảo an toàn cho các bé. Xin được bản quyền đã khó, từ khi có được bản quyền đến khi đến được tay người đọc là cả một hành trình gian nan: biên tập, thiết kế, rồi tổ chức hội thảo để giới thiệu, rồi phân phối… Khi bắt đầu dịch sách, tôi cũng thử viết thư xin bản quyền để xuất bản, mới thấy rằng xin bản quyền là vô cùng khó khăn, không phải ai cũng có thể xin được. Khi ra chuyên luận đầu tiên, tôi mới thấu hiểu nỗi gian khổ của một người viết sách và sự chật vật của người làm sách, bán sách. Bao nhiêu con người đã thức khuya dậy sớm, chạy bạc mặt ở các sự kiện, lo hàng đống thủ tục, chăm chút tỉ mỉ từng dấu chấm dấu phẩy, để một cuốn sách có cơ hội được khai sinh. Thế nhưng, ra đời rồi mà vẫn có thể vướng phải bao nhiêu phiền toái, số phận cũng không thể lường trước, có thể bị đánh hội đồng, thu hồi bất cứ lúc nào. Sách hay quá, kinh điển quá thì không hợp thời. Sách giàu trí tuệ quá thì không ai hiểu nổi. Sách nổi bật quá, hot quá thì ngay lập tức bị làm giả làm nhái. Tiền viết sách đã chẳng được đáng bao nhiêu, lại còn bị cướp trắng bởi những kẻ chộp giật vô lương tâm, cho nên phải người tâm huyết lắm mới đủ dũng khí sống bằng nghề viết, cũng phải có bản lĩnh lắm mới dám kiên trì theo đuổi nghề làm sách, nhất là làm những cuốn sách hay, không chiều theo thị hiếu nhất thời của độc giả.
Sau khi đã thấu hiểu hành trình gian nan của những cuốn sách, tôi không còn dám tự hào khoe khoang, chia sẻ kho ebook hơn nghìn quyển của mình, tôi cũng không còn tính toán thiệt hơn mỗi khi đi hiệu sách. Mỗi khi cầm trên tay một cuốn sách, tôi bắt đầu có cảm giác không nỡ làm nó bị nhàu nát. Mỗi cuốn sách mua về, cũng đều cố gắng dành thời gian đọc. Mỗi lần tặng sách cho ai, đều phải cân nhắc trước sau liệu người ta có đọc hay không, liệu sách đó có phù hợp không. Mỗi khi quyết định vứt đi một cuốn sách cũ, đều chần chừ không nỡ. Mỗi khi đọc được một cuốn sách hay, đều muốn viết vài dòng chia sẻ, để may ra cuốn sách sẽ tìm được tri âm, tới được tay những người biết giá trị của nó.
Gặp gỡ những người làm sách chân chính, tôi luôn thấy cảm phục họ. Giữa một thời buổi thật giả lẫn lộn, sách dở lấn át, tràn vào các trường học, thư viện bằng nhiều con đường lắt léo, họ vẫn kiên trì đi con đường của mình, không chịu hạ thấp giá trị của mình để chiều lòng những khách hàng vụ lợi. Trong 5 năm trở lại đây, chỉ riêng trên thị trường sách thiếu nhi mà tôi theo dõi hàng ngày, có thể nhận thấy gần như tất cả những cuốn sách nằm trong bảng xếp hạng 100 cuốn sách thiếu nhi nổi tiếng nhất thế giới, đều đã được xuất bản ở Việt Nam. Nhiều cuốn sách chỉ nhìn thôi đã thấy mê rồi. Nhiều cuốn thì đọc đi đọc lại mãi vẫn không biết chán. Nhiều cuốn hay đến nỗi dường như chạm cả vào da thịt tâm can. Chưa bao giờ mà người đọc lại có nhiều cơ hội và tự do lựa chọn như vậy, chỉ cần biết đọc, thích đọc là có thể tự học được tất cả những thứ mình cần. Nhiều lúc, tôi chỉ ước chi mình có thể vứt bỏ hết mọi thứ, để chỉ ngồi đó, bên cửa sổ êm ấm của một buổi chiều, và đọc sách.
Cũng từ ngày theo đuổi ý tưởng Sách ơi mở ra, cuộc sống của tôi bỗng trở nên kì diệu. Như có một sức mạnh vô hình mà thần kì nào đó dẫn dắt và kết nối, tôi may mắn được gặp vô vàn những con người tài giỏi, tử tế, đam mê. Họ đều không hề quen biết, nhưng dường như cứ khi nào tôi cần là hiện ra giúp đỡ, như có phép màu. Dường như những người yêu đọc sách một cách thực sự đều theo đuổi những giá trị sống riêng, họ có khoảng trời riêng của họ, không bị cuốn theo dòng thác của những trào lưu phù phiếm và những giá trị ảo, bình tĩnh đi con đường của mình. Từ khi bước vào con đường này, tôi nhận thấy mình bao dung hơn, bình tĩnh hơn, lạc quan hơn và rõ ràng là may mắn hơn.
Nếu biết những gì đã diễn ra đằng sau những cuốn sách, và nếu biết những cơ duyên và may mắn có thể mở ra phía trước những cuốn sách, có lẽ bạn cũng sẽ có cảm giác không nỡ như tôi- không nỡ mua sách giả, khoe ebook lậu và lăng xê cho những cuốn sách vô giá trị. Bởi vì theo luật nhân quả, mỗi việc làm của bạn tuy là nhỏ, có thể nó đã gieo nên một nhân duyên.
